Να ξανα-καταλάβουμε το χώρο μας…! [ κείμενο με αφορμή τα γεγονότα στην πτέρυγα της αρχιτεκτονικής ]

Είναι περίεργο να βλέπεις το χώρο στον οποίο ζεις και εργάζεσαι, το χώρο στον οποίο περνάς ένα τεράστιο κομμάτι της καθημερινότητάς σου, να καταστρέφεται. Είναι όμως και περίεργο να μην το βλέπεις… όταν αυτό συμβαίνει κάθε μέρα.

Αναφερόμαστε φυσικά στο περιστατικό που σημειώθηκε την περασμένη εβδομάδα στην πτέρυγά μας και πυροδότησε μπαράζ φωτογραφιών, σχολίων, άρθρων, ρεπορτάζ και δηλώσεων που αναδείκνυαν και έσπευδαν να καταδικάσουν το θέμα  με τρόπο που ξεφεύγει από την απλή καταγγελία του γεγονότος και παίρνει χαρακτηριστικά πολιτικών σκοπιμοτήτων που εγείρουν ερωτήματα. Σε μια προσπάθεια λοιπόν, να πάρουμε θέση απέναντι στο γεγονός θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε σύντομα ορισμένες σκέψεις με αφορμή το ίδιο, αλλά και όσα ειπώθηκαν γύρω από αυτό.

Σίγουρα δεν είμαστε εδώ για να  εξιχνιάσουμε κάποιο έγκλημα ή να ανιχνεύσουμε αυτούς που το υλοποίησαν. Η οποιαδήποτε κριτική στη συγκεκριμένη περίπτωση έγκειται αρχικά και σαν μια πρώτη σκέψη στο αποτέλεσμα. Αποτέλεσμα που είτε προέκυψε με προβοκατόρικο είτε τελικά με τυχαίο τρόπο, αποτυπώνει εν τέλει μια κουλτούρα ατομισμού με την οποία ο συλλογικός τρόπος δράσης που έχουμε επιλέξει να ζούμε και να αγωνιζόμαστε δεν ταιριάζει.  Μία τέτοια ενέργεια και το αποτέλεσμα αυτής, το μόνο σίγουρο είναι ότι δε σέβεται, αλλά υποβιβάζει το χώρο, συγκεκριμένα ένα χώρο κοινών, χώρο μέσα στον οποίο άνθρωποι συνεργάζονται και συνυπάρχουν. Πρόκειται τελικά για μια επιλογή που δε διαμορφώνεται μαγικά από μόνη της, αλλά γεννάται και προάγεται από ένα σύστημα που επιλέγει να φτύσει με όποιον τρόπο μπορεί κάθε προσπάθεια ή κατάκτηση συλλογική. Που εν τέλει είναι ο ηθικός αυτουργός όλων αυτών των «βανδαλισμών» που σπεύδει να καταδικάσει!

Το σίγουρο είναι ότι ένα τέτοιο γεγονός δεν μπορεί να παρουσιάζεται, όπως σκόπιμα γίνεται εδώ και χρόνια, σαν απλά ένα ακόμη «κρούσμα βανδαλισμού» αποκομμένο από τη συνολικότερη κατάσταση που επικρατεί στα πανεπιστήμια τα τελευταία χρόνια . Οποιαδήποτε κριτική προσπαθεί να το απομονώσει από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα εντός και εκτός πανεπιστημίου, όχι μόνο δεν πατά στο έδαφος, αλλά συχνά συνενοχεί στην αποσιώπηση του πανεπιστημίου της λιτότητας, της υποχρηματοδότησης, των απολυμένων εργαζομένων, των φοιτητών που δεν μπορούν να σπουδάσουν.

Γυρνώντας όμως στο συμβάν, πέρα από το δυσάρεστο της εικόνας και της ίδιας της πράξης, οι αντιδράσεις που προξένησε και κυρίως η άμεση ανάδειξή του από τα πιο βρωμερά κομμάτια των ΜΜΕ, βλέπε Mega, Βήμα κλπ, δεν μπορεί να μείνει ασχολίαστη. Κι αυτό  πόσο μάλλον όταν δεν είναι καθόλου τυχαία και ξέχωρη από ένα ζήτημα  που αρχίζει να ξαναμπαίνει  στις συζητήσεις των τελευταίων ημερών: το άσυλο και την περιβόητη αστυνόμευση του πανεπιστημίου. Προφανώς λοιπόν και τα αγαπημένα ΜΜΕ, δε θα έχαναν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν για μια κόμη φορά ένα τέτοιο γεγονός, όχι φυσικά για να προβάλουν την αδυναμία του πανεπιστημίου να λειτουργήσει εξ αιτίας της υποχρηματοδότησης και των πολιτικών των προηγούμενων κυβερνήσεων, αλλά για να υπερθεματίσουν τον υποτιθέμενο αίτιο: τα πάρτι, το άσυλο και την έλλειψη αστυνόμευσης.

Αυτό είναι άλλωστε και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο κοσμήτωρ της Πολυτεχνικής και δεδηλωμένα φίλος της αστυνόμευσης των σχολών,  κ. Κατσάμπαλος: «Πρέπει να υπάρχει ένας μόνιμος έλεγχος στους χώρους του Πανεπιστημίου, επειδή χωρίς αστυνόμευση ουσιαστική δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε τα πάρτι».

Καταλήγει λοιπόν στο ότι τα πάρτυ είναι το πρόβλημα. Τα πάρτυ και το άσυλο φυσικά που δεν επιτρέπει στην αστυνομία να μπαίνει κάθε λίγο και λιγάκι για «να κάνει τη δουλειά της» . Όχι, δε φταίει το ότι το πανεπιστήμιο δεν έχει λεφτά να προσλάβει μόνιμο προσωπικό για τη στοιχειώδη φύλαξη-έλεγχο των χώρων . Και κάθε λίγους μήνες που αναγκαζόμαστε να ζούμε μες τη βρώμα και τα τρωκτικά, επειδή λήγουν οι συμβάσεις της εκάστοτε εργολαβίας καθαριότητας που χρυσοπληρώνουμε, πάλι τα πάρτυ φταίνε. Ή λοιπόν που κάποιος-κάποιοι προσπαθούν να κουκουλώσουν μια ολόκληρη κατάσταση υποβάθμισης ή που η νέα τάση στα πάρτυ είναι να αμολάνε ποντίκια στο πολυτεχνείο μπας και ανάψει το κέφι!

Έτσι, απ’ τη μια συζήτηση στην άλλη, τα πάρτι, οι ανοιχτές σχολές το σαββατοκύριακο, οι φοιτητές, οι συναντήσεις τους, το άσυλο και οι αγώνες που αναπτύσσονται μέσα σε αυτό, μετατρέπονται πολύ εύστοχα στο εξιλαστήριο θύμα μιας κατάστασης και ενός σχεδίου που έχει θέσει εξ αρχής τους στόχους του. Η λεγόμενη υποβάθμιση του πανεπιστημίου είναι εδώ και χρόνια στην καθημερινότητά μας και οι δημιουργοί της ξέρουν πολύ καλά να κρύβονται εντός της και να τη χρησιμοποιούν όπως και όποτε τη χρειάζονται. Πίσω από τα ναρκωτικά που οι ίδιοι σπρώχνουν στο πανεπιστήμιο, πίσω από τη βρώμα που οι ίδιοι με τις πολιτικές τους σέρνουν, πίσω από προβοκατόρικες επιθέσεις στο χώρο του ασύλου, πίσω από γεγονότα σαν αυτό που έγινε στη σχολή μας. Για να έρθουν μετά, σαν από μηχανής θεοί, να την καταπολεμήσουν με τον κλασικό και γνώριμο τρόπο: Αστυνόμευση. Επενδύσεις. Κέρδος.

Και αν όλο αυτό ακούγεται σαν κακό σενάριο ταινίας μυστηρίου, αρκεί μία ματιά γύρω μας και σε αντίστοιχους τρόπους με τους οποίους το σύστημα και το κεφάλαιο επιλέγουν να μετατρέψουν το χώρο, τη φύση, την παιδεία σε πεδίο κερδοφορίας. Οι «διαδικασίες εξευγενισμού» με τον γνωστό όρο gentrification, αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να αντιληφθεί κανείς τη διαδικασία σκόπιμης υποβάθμισης μιας περιοχής και στη συνέχεια αξιοποίησής της με τους πιο επικερδείς όρους για το κεφάλαιο.

Σε ένα τέτοιο σενάριο λοιπόν στην περίπτωση του πανεπιστημίου, η αστυνόμευση και η κατάργηση του ασύλου, που τόσο αυθόρμητα παρουσιάζεται ως ιδανική λύση δεν είναι παρά το αναγκαίο στοιχείο για την εκπλήρωση του παραπάνω στόχου. Το ίδιο και οι κλειδωμένες αίθουσες και  οι κλειστές σχολές που έχουν μετατραπεί σε καθεστώς τα τελευταία χρόνια. [*] Για την «ασφάλεια και την τάξη». Μια «τάξη» που όταν τελειώνουν τα μαθήματα, σημαίνει σιωπή και ερημιά και μια «ασφάλεια» που διώχνει τους φοιτητές και τους εργαζόμενους από το χώρο τους για να τον παραχωρήσει στους εμπόρους ναρκωτικών και στους σύγχρονους δουλεμπόρους, εργολάβους.

Ένα πράγμα που σίγουρα δε χρειάζεται να είσαι αρχιτέκτονας για να το ξέρεις, είναι ότι αν αφήσεις ένα χώρο κλειδωμένο και αν διώξεις τους ίδιους του τους χρήστες, τότε σίγουρα αυτός ο χώρος θα υποβαθμιστεί και κάποιος άλλος μπορεί να έρθει να πάρει τη θέση τους. Η κύρια προϋπόθεση λοιπόν για να «ζωντανέψει» ο χώρος μας και να είναι βιώσιμος, δεν είναι η αστυνομία και οι δήθεν εγγυητές της ασφάλειας, αλλά κάτι που πολύ στοχευμένα οι υπάρχουσες πολιτικές για το πανεπιστήμιο επιχειρούν να εξαφανίσουν: η παρουσία και η συλλογική μας δράση.

Θέλουμε να ζούμε, να εργαζόμαστε και να συζητάμε σε ανοιχτές σχολές, όπου ανοιχτές σχολές δε σημαίνει ανοιχτές μόνο για τη διόρθωση, μόνο για τη διάλεξη. Σημαίνει ανοιχτές προς τους φοιτητές και τους εργαζόμενους, ανοιχτές προς όλη την κοινωνία. Και αυτό έχει να κάνει από τον καφέ, την κουβέντα στους διαδρόμους, τα συνθήματα στους τοίχους μέχρι τις ανοιχτές διαλέξεις και τις εκδηλώσεις. Από τις πολιτιστικές μέχρι τις πολιτικές ομάδες. Από τις συζητήσεις μας για το χώρο της σχολής και τα ζητήματα που μας απασχολούν μέχρι τις γενικές μας συνελεύσεις και τις διεκδικήσεις μας!

Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί “τάξη”, πόσο μάλλον “ασφάλεια” για κάποιους.

Μόνο που τυχαίνει αυτή η “τάξη και η ασφάλεια” εμάς να μας αηδιάζει.

Δε ζητάμε κάτι το παράλογο, ζητάμε ό,τι μας ανήκει. 

Και ο χώρος του πανεπιστημίου, ο χώρος των σχολών μας

δε θα μας παραχωρηθεί από κανέναν,

γιατί μας ανήκει και θα τον διεκδικήσουμε!

[*] Αξίζει  να σημειώσουμε ότι στη συνέλευση καθηγητών του τμήματος είχε συμφωνηθεί κάθε Παρασκευή βράδυ, μόλις φύγουν οι φοιτητές που εργάζονται μέσα στην πτέρυγα, η κίτρινη πόρτα να κλειδώνει (κι αυτό βέβαια υπό προϋποθέσεις). Για κάποιο λόγο, πολλές φορές  συμβαίνει το αντίθετο: καθημερινά οι αίθουσες είναι κλειστές και τρέχουμε να βρούμε κλειδιά για να μπορέσουμε έστω να εργαστούμε, ενώ το Σάββατο το βράδυ οι αίθουσες είναι ορθάνοιχτες…