(ετεροχρονισμένα) μερικές σκέψεις για/με αφορμή το περιστατικό βιασμού στις 2_10 στο ΑΠΘ

Πριν από λίγο καιρό έκανε πάταγο η είδηση για το βιασμό 23χρονης μέσα στο ΑΠΘ τα ξημερώματα της Κυριακής 02_10. Φυσικά η είδηση αυτή κυκλοφόρησε περισσότερο ως είδηση-ρατσιστική καταγγελία, βλέπε δημοσίευμα “ΣΟΚ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ βίασαν φοιτήτρια” (λες και η καταγωγή έχει κάποια σημασία) παρά ως είδηση για το βιασμό μιας κοπέλας. Αυτό φαίνεται και από τα σχόλια που ακολούθησαν, τα οποία συνήθως αναφέρονται με περίσσιο ρατσιστικό μίσος στην “εγκληματική λαίλαπα” που υποτίθεται σπέρνουν πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ λίγο φαίνεται να ενδιαφέρονται για την ίδια την κοπέλα. Άλλωστε (δυστυχώς) υπάρχουν πάρα πολλές ειδήσεις για βιασμούς που κυκλοφορούν καθημερινά με τη συντριπτική πλειοψηφία των βιαστών να είναι ελληνικής καταγωγής, κάτω από τις οποίες οι “σχολιαστές” τις περισσότερες φορές ξερνάνε σεξιστικό μίσος για την κοπέλα που “δεν ήταν αρκετά προσεκτική”, “φορούσε τα λάθος ρούχα”, “δεν αντιστάθηκε αρκετά” και συνεπώς “τα ΄θελε και τα πάθαινε”.

Το παραπάνω γεγονός προκαλεί την οργή μας, όχι όμως για την καταγωγή στων δραστών. Αντιλαμβανόμαστε πως η φυλή δεν προσδίδει κάποιο εγγενές χαρακτηριστικό βίας ή εγκληματικότητας και δεν συνεπάγεται τις παραπάνω πράξεις. Ξέρουμε πολύ καλά (και αποδεικνύεται και από στατιστικά στοιχεία) πως το 80% των δραστών, στα περιστατικά βιασμού στην Ελλάδα, είναι ελληνικής καταγωγής. Ακόμη οι δράστες φαίνεται να ανήκουν σε κάθε οικονομική τάξη και ενδεχομένως πλειοψηφικά σε μεσαία και ανώτερα οικονομικά στρώματα. Οι βιαστές λοιπόν δεν έχουν συγκεκριμένη τάξη και φυλή.

Ο βιασμός είναι η πιο ακραία μορφή επιβολής και έμφυλης βίας πάνω στο (γυναικείο συνήθως) σώμα και είναι κομμάτι κάθε πατριαρχικής κοινωνίας.

Πολλές φορές ο βιασμός πλασάρεται από την κυρίαρχη ρητορική είτε ως λάθος του θύματος, είτε ως ένα περιστατικό άσχετο με τους διαχρονικά κατεστημένους έμφυλους διαχωρισμούς, το σεξισμό κλπ. Μάλιστα, σε μια “δυτική” κοινωνία η υποτιθέμενη ισότητα των δύο φύλων έρχεται να συγκαλύψει τη βαθιά πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούμε και την έμφυλη καταπίεση. Παραγνωρίζεται με αυτό τον τρόπο, η πραγματική αιτία πίσω από κάθε βιασμό, ενώ αντιστρέφεται η πραγματικότητα, μέσα σε μια προσπάθεια ανίχνευσης των αιτιών του βιασμού στην ίδια τη συμπεριφορά του θύματος.

Ακόμη όσον αφορά το συγκεκριμένο περιστατικό ο τρόπος που άνοιξε η κουβέντα ήταν εντελώς προβληματικός. Επί μία βδομάδα τα κυρίαρχα ΜΜΕ και διάφορα καθεστωτικά site αναπαρήγαγαν την είδηση καθημερινά, ενώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις βιασμού στις οποίες οι βιαστές ήταν ελληνικής καταγωγής τα περιστατικά είτε αποσιωπήθηκαν, είτε πέρασαν με “ψιλά” γράμματα στους τίτλους των ειδήσεων. Προφανώς κάθε περιστατικό βιασμού πρέπει να αναδεικνύεται και κανένα να μην υποτιμάται. Η επιλογή όμως της ανάδειξης του περιστατικού με τον πλέον χυδαίο τρόπο (αδιαφορία επί της ουσίας για την κοπέλα, στοχοποίηση των μεταναστών γενικά κλπ) και η σύνδεσή του με την έλλειψη αστυνόμευσης εντός  των σχολών (βλ ακόμη και την κατάπτυστη ανακοίνωση της ΔΑΠ) δείχνει ότι εξυπηρετεί άλλους σκοπούς και συμφέροντα κι όχι την ενημέρωση και την παρακίνηση για δράση απέναντι στους βιασμούς.


Φυσικά, αυτό δε μας εκπλήσσει. Εδώ και πολύ καιρό γίνεται προσπάθεια νομιμοποίησης της αστυνόμευσης και της αυταρχικοποίησης των πανεπιστημίων, η οποία έρχεται ως συνεπαγωγή της νέας πραγματικότητας της επιχειρηματικοποίησης που εγκαθιδρύεται στις σχολές. Η συνεχής επίκληση στην “ανομία” που φέρει το άσυλο και η συγκάλυψη των πραγματικών αιτιών της εγκληματικότητας, αποτελεί εν τέλη προσπάθεια επίθεσης στους αγώνες που γεννιούνται εντός του κι όχι στις “άνομες πράξεις”. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις και οι πρυτανικές αρχές προσπαθούν συνεχώς να βρουν κάποια αφορμή προκειμένου να θέσουν και το χώρο των πανεπιστημίων σε μια συνεχή κατάσταση εκτάκτου ανάγκης με αποτέλεσμα τελικά την αποστείρωση των σχολών και τη λειτουργία τους μόνο ως χώρων μαθημάτων κι όχι και ως χώρων πολιτικής και πολιτιστικής δραστηριοποίησης και συλλογικής έκφρασης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της προσπάθειας απαγόρευσης εισόδου σε φοιτητή εντός του πανεπιστημίου από “φύλακα”, επειδή αρνήθηκε να επιδείξει το πάσο του!

Προφανώς ένα πανεπιστήμιο το οποίο θα λειτουργεί με όρους face control (και άλλων ελέγχων) και συνεχούς τρομοκρατίας δεν μπορεί να μας χωρέσει. Η λύση είτε απέναντι στο υπαρκτό πρόβλημα των ναρκωτικών,* είτε σε ένα βιασμό, όπως στην προκειμένη, δεν μπορεί να είναι η αστυνόμευση. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε πως στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, τα οποία έχουν την πιο σκληρή αστυνόμευση, καταγράφονται δεκάδες περιστατικά βιασμού ή απόπειρας κάθε μήνα, ενώ άλλα δε γνωστοποιούνται ποτέ. Πρόκειται, λοιπόν, για πολύ σοβαρά ζητήματα τα οποία χρήζουν βαθύτερης ανάλυσης και κατανόησης των γενεσιουργών αιτιών τους κι όχι της χρήσης τους ως αφορμές για την εξυπηρέτηση πολιτικών που προσπαθούν χρόνια να περάσουν στα πανεπιστήμια και βρίσκουν την αντίσταση του φοιτητικού κινήματος. Η λύση δε βρίσκεται στο φόβο. Μάλιστα απέναντι σε αυτό το φόβο εμείς οφείλουμε να απαντήσουμε πεισματικά με το ζωντάνεμα των χώρων του πανεπιστημίου, πέρα από τα μαθήματα.

Ακόμη, η παρουσία μας στο δημόσιο χώρο είναι αδιαπραγμάτευτη. Γνωρίζουμε πως κανένα θύμα δε φταίει για το βιασμό, το «όχι» σημαίνει πάντα «όχι» ακόμα και όταν δεν μπορεί να ειπωθεί. Δεν πρόκειται να φοράμε ό,τι ο καθωσπρεπισμός τους και οι δήθεν “ηθικοί” κώδικες (οι οποίοι έχουν αναφορά μόνο στις γυναίκες) θέλουν να μας επιβάλλουν, γιατί ξέρουμε πολύ καλά ότι δε φταίνε ούτε τα ρούχα, ούτε ο τρόπος ζωής για ένα βιασμό. “Ο δρόμος και η νύχτα μας ανήκουν” (όπως δηλώνουν κι οι διαδηλώτριες στη Zaragoza), δεν πρόκειται να αποδεχτούμε το στιγματισμό των σεξιστικών χαρακτηρισμών της “τσούλας” και της “πουτάνας” και δε θα φοβόμαστε να κυκλοφορήσουμε χωρίς “συνοδεία”.

Πρέπει εδώ και τώρα να διεκδικήσουμε την παροχή κάθε φύσεως βοήθειας (ψυχολογικής, ιατρικής κλπ) στα θύματα του βιασμού, ενώ θα πρέπει να δοθεί ένα τέλος στους έμφυλους διαχωρισμούς μέσα στην εκπαίδευση, στην εγκόλπωση της παιδείας γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα εντός της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στο σπάσιμο της ετεροκανονικότητας και των κατεστημένων προτύπων έμφυλων συμπεριφορών.

Όμως ούτε κι αυτά αρκούν και δεν μπορούν να αποτελέσουν συνολική λύση. Προφανώς τα παραπάνω είναι μάχες ανοιχτές που πρέπει να δοθούν και να δίνονται καθημερινά, όμως χρειάζεται πιο συνολικός αγώνας. Από τον πρόσφατο νικηφόρο αγώνα των γυναικών στην Πολωνία ενάντια στην καθολική απαγόρευση των αμβλώσεων μέχρι τις μαχητικές κινητοποιήσεις ενάντια στους βιασμούς στη Σαραγόσα (Zaragoza), οι δικοί μας αγώνες είναι οι μόνοι που μπορούν να δώσουν πραγματική απάντηση απέναντι σε κάθε μορφή έμφυλης καταπίεσης. Ο αγώνας ενάντια στο σεξισμό, στην κουλτούρα του βιασμού**, ο αγώνας τελικά για την καταστροφή της πατριαρχίας είναι εκείνος που δίνει απάντηση στους καθημερινούς βιασμούς, στην έμφυλη βία, στους έμφυλους διαχωρισμούς, στην έμφυλη καταπίεση. Όμως σε ένα εκμεταλλευτικό πλαίσιο δε θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική απελευθέρωση. Αυτό σημαίνει πως ο αγώνας ενάντια στην πατριαρχία πρέπει να είναι και μάχη για την άρση κάθε εκμετάλλευσης και καταπίεσης, δηλαδή να είναι και αντικαπιταλιστικός αγώνας. Γιατί ένα σύστημα που προσπαθεί συνεχώς να διασπά την εργατική τάξη, να υποτιμά την εργατική δύναμη, να δημιουργεί στην ουσία διαφορετικές ταχύτητες ανθρώπων, δε θα μπορούσε να επιτρέψει την καταστροφή της έμφυλης καταπίεσης. Αρκεί μόνο να αναλογιστούμε πως το trafficking αποτελεί σήμερα μία από τις πιο κερδοφόρες “βιομηχανίες” του καπιταλισμού, ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο σωμάτων.

Τα σώματα και οι ζωές μας είναι στα χέρια μας. Να κάνουμε τις φωνές μας να ακουστούν, κάθε φοιτητικός σύλλογος, σωματείο, συλλογικότητα να καταγγείλει το περιστατικό και να αγωνιστούμε από κοινού. Να μην αφήσουμε κανέναν να μας αποπροσανατολίσει από το πραγματικά προβλήματα και τις αιτίες τους και να χτίσουμε από τους αγώνες του σήμερα έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση.

*

Είναι γνωστό πως εδώ και χρόνια στην πόλη της Θεσσαλονίκης δραστηριοποιούνται μαφίες ναρκωτικών ντόπιων και μη (σημασία δεν έχει η καταγωγή τους), οι οποίες εδράζονται στο κέντρο της πόλης και κατά καιρούς (όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια) μεταφέρονται στοχευμένα μέσα στα πανεπιστήμια. Για εμάς η μετακίνηση αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς τα ναρκωτικά μέσα στα πανεπιστήμια, είτε στη Θεσσαλονίκη, είτε στην Αθήνα εμφανίστηκαν την ίδια περίοδο που τα ΜΜΕ και το κράτος επιδίδονταν σε ένα παραλήρημα κατά του ασύλου με αποκορύφωμα περιόδους φοιτητικών κινημάτων, όπου όλες οι καθεστωτικές δυνάμεις (από παρατάξεις όπως ΔΑΠ, ΠΑΣΠ, πρυτανικές αρχές, κυβερνήσεις κλπ) προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να πείσουν ότι το άσυλο των αγώνων είναι άσυλο ανομίας. Σε τέτοιες περιόδους, οι “σκούπες” της αστυνομίας εντελώς “τυχαία” έσπρωχναν τους διακινητές εντός των χώρων του πανεπιστημίου, προκειμένου να το απονεκρώσουν και να καταστείλουν τα κινήματα που γεννιόταν εντός του. Παράλληλα αποκρύπτεται το γεγονός ότι μέσα στην περίοδο της κρίσης η ήδη υποβαθμισμένη ιατρική περίθαλψη και πρόνοια για τους τοξικοεξαρτημένους άρχισε να εξαλείφεται σχεδόν καθολικά. Την ίδια στιγμή νέα θανατηφόρα ναρκωτικά κυκλοφορούν στην αγορά και τα θύματα των ναρκωτικών αυξάνονται χρόνο με το χρόνο. Φυσικά, η απόκρυψη αυτών των στοιχείων και η ανάδειξη του ασύλου ως εγκληματική εστία δε γίνεται "κατά λάθος", αλλά πολύ συνειδητά με στόχο τη νομιμοποίηση της κατάργησής του, ενώ ένα ακόμη αποτέλεσμα όλης αυτής της ρητορικής είναι η περαιτέρω περιθωριοποίηση των τοξικοεξαρτημένων και η ένταση του ταμπού που επικρατεί γύρω από τα ναρκωτικά.

**

Πρόκειται για την κουλτούρα μέσα στην οποία η σεξουαλική βία απενοχοποιείται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Τα συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία αποδίδονται “βιολογικά” σε άνδρες και γυναίκες, σεξουαλική αντικειμενικοποίηση, έρχονται να δικαιολογήσουν το βιασμό, καθώς η γυναίκα οφείλει να υποτάσσεται, ν­α βρίσκεται πάντα σε ασθενή θέση, να ακολουθεί συγκεκριμένους ηθικούς κώδικες συμπεριφοράς, ενώ ο άνδρας παρουσιάζεται με εγγενείς τάσεις βίας, οι οποίες κανονικοποιούνται και πηγαίνουν πλάι πλάι με το “ματσό” προφίλ του “ανδρισμού. Ακόμη, στο πλαίσιο αυτής της κουλτούρας, το βάρος για την αποφυγή του βιασμού πέφτει στο θύμα και στη συμπεριφορά του.

ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΔΕΧΟΥΜΕΝΟΙ

ΟΙ ΒΙΑΣΤΕΣ ΟΧΙ

ΔΕ ΣΥΝΑΙΝΟΥΜΕ, ΔΕ ΣΙΩΠΟΥΜΕ

Καμία ανοχή στην κουλτούρα του βιασμού 

και στο σεξισμό