[μια ανάλυση του σχήματος για το πανεπιστήμιο]

Ανεργία, πόλεμος, μετανάστευση, επισφάλεια, καταστολή, διάλυση δωρεάν-δημόσιας παιδείας και υγείας, ταξικοί φραγμοί… με λίγα λόγια.. ο καπιταλισμός! Τα παραπάνω είναι λίγα από τα οποία συναντάμε στην καθημερινότητα ενός καπιταλιστικού συστήματος. Και σήμερα είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός που, προσπαθώντας να ξεπεράσει την δομική του κρίση, τα εντείνει. 

Στο παραπάνω πλαίσιο μπορούμε να αναγνωρίσουμε πως και η επίθεση στο πανεπιστήμιο, στον χώρο που βρισκόμαστε καθημερινά, εντείνεται όλο και περισσότερο. Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρούμε πως έχει νόημα να αναλύσουμε το σύγχρονο πανεπιστήμιο.

Στη σημερινή πραγματικότητα βλέπουμε το πανεπιστήμιο να συνδέεται όλο και περισσότερο με την οικονομία και την αγορά εξυπηρετώντας τις ανάγκες του κεφαλαίου. Είδαμε λοιπόν, να γίνονται προσπάθειες για την ικανοποίηση των αναγκών αυτών χρησιμοποιώντας ως μέσο τα διάφορα νομοσχέδια για την παιδεία. Για τη δημιουργία δηλαδή ενός πανεπιστημίου αποστειρωμένου όπου θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά και ανταποδοτικά κριτήρια, όπου η γνώση και η έρευνα θα αποτελούν εμπόρευμα, όπου η σύνδεση πανεπιστημίου και εταιριών θα είναι όλο και πιο έντονη,  όπου οι σπουδές θα κατακερματίζονται και θα εντατικοποιούνται  όλο και περισσότερο, και όλα αυτά στις πλάτες των φοιτητών.

Πιο συγκεκριμένα, αναγνωρίζουμε τους τρεις εξής ρόλους του πανεπιστημίου στο σήμερα:

_οικονομικός ρόλος συνδέεται με τις δραστηριότητες του πανεπιστημίου, οι οποίες δίνουν την δυνατότητα στο κεφάλαιο να παράξει κέρδος. Αυτό συμβαίνει συνήθως μέσω της έρευνας τόσο σε σχολές όπως Πολυτεχνεία, θετικές επιστήμες αλλά και σε σχολές που σχετίζονται με τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και εμπορευμάτων. Σε αυτό το κομμάτι υπάρχει και η κατεύθυνση για την επιβολή διδάκτρων είτε σε μεταπτυχιακό [όπως είδαμε να συμβαίνει και στη σχολή των πολιτικών μηχανικών] αλλά ακόμα και σε προπτυχιακό επίπεδο με διάφορες μορφές όπως είναι τα τέλη εγγραφής για τα οποία γίνεται εδώ και καιρό συζήτηση, πιστοποιήσεις και συνεχόμενη επανακατάρτιση λόγω της υποτίμησης του πτυχίου, εντείνοντας έτσι όλο και περισσότερο τους ταξικούς φραγμούς. Ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη διαπλοκή του πανεπιστημίου με τις μεγάλες επιχειρήσεις και την άμεση εμπλοκή τους στο κομμάτι της έρευνας, της χρηματοδότησης και της διοίκησης των πανεπιστημίων. Και πώς γίνονται όλα αυτά; Έχοντας ως μοχλό την κρατική υποχρηματοδότηση, οι διάφορες επιχειρήσεις έρχονται να χρηματοδοτήσουν το πανεπιστήμιο με αντάλλαγμα τον έλεγχο της λειτουργίας του πανεπιστημίου αλλά και την απλήρωτη δουλειά των φοιτητών στο κομμάτι της έρευνας, πάντα στην κατεύθυνση του τι κάθε φορά το κεφάλαιο έχει ανάγκη.

_κατανεμητικός ρόλος συνδέεται  με τη διαμόρφωση τόσο των εργασιακών ικανοτήτων όσο και της εργασιακής νοοτροπίας των φοιτητών ως μελλοντικοί εργαζόμενοι-ες αλλά και το πόσοι θα περάσουν σε ποια βαθμίδα και του πώς θα κατανεμηθούν στα γνωστικά αντικείμενα κάθε βαθμίδας σύμφωνα με τις ανάγκες του κεφαλαίου. Όλα αυτά γίνονται γιατί το κεφάλαιο χρειάζεται να έχει στη διάθεσή του άμεσα αξιοποιήσιμους εργάτες, με τις κατάλληλες ικανότητες ή δεξιότητες, την «πρέπουσα εργασιακή κουλτούρα» και την κατάλληλη προσαρμοστικότητα για την πιο εύκολη και χωρίς αντίσταση εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Αυτή η κατανομή στις διάφορες βαθμίδες δεν γίνεται τυχαία αλλά σύμφωνα με την ταξική προέλευση των φοιτητών, πράγμα που σημαίνει ότι όσο περισσότερα λεφτά μπορεί να διαθέσει κάποιος τόσο περισσότερο ψηλά μπορεί να φτάσει στις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

_ιδεολογικός ρόλος συνδέεται τόσο με καλλιέργεια ιδεολογικών χαρακτηριστικών συνολικά των φοιτητών και μελλοντικών εργαζομένων με τις «κατάλληλες» για το σύστημα αξίες και πολιτικές απόψεις και την απαιτούμενη από το σύστημα εργασιακή κουλτούρα και «ευελιξία», όσο και με την παραγωγή εκείνου του ειδικού εργατικού δυναμικού με εκείνες τις απόψεις και στάση ζωής που θα στελεχώσει τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με αποδοτικό -πολιτικά και οικονομικά- τρόπο.

Παραπάνω έγινε μία σύντομη περιγραφή της κυρίαρχης λογικής για το πανεπιστήμιο στο σήμερα, το οποίο βλέπουμε να διαμορφώνεται με την οργανική αλληλοδιαπλοκή των παραπάνω ρόλων, με κεντρικό αυτό του οικονομικού και του κατανεμητικού. Οι διάφορες μεταρρυθμίσεις με τελευταίο τον νόμο Γαβρόγλου, που ψηφίστηκε το καλοκαίρι αλλά και το πρόσφατο συμπληρωματικό σε αυτόν νομοσχέδιο (Ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, συρρίκνωση ΤΕΙ, ίδρυση διετών σχολών), λειτουργούν ως μέσο για τη διαμόρφωση του επιχειρηματικού πανεπιστημίου. Πιο συγκεκριμένα στο σημερινό επιχειρηματικό πανεπιστήμιο μπορούμε να πούμε πως η επίθεση εμφανίζεται εντονότερα στα εξής:

      1.  Διάλυση δημόσιου — δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου, αναβάθμιση της επιχειρηματικής λειτουργίας.

Από το ξέσπασμα της κρίσης, είναι εμφανής μια σειρά από περικοπές βασικών κοινωνικών παροχών και αγαθών, όπως παιδεία, υγεία, κοινωνική ασφάλιση. Αυτό συμβαίνει μέσω της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης και της κάλυψης λειτουργικών κενών από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Από τη συστηματική και μεθοδευμένη υποχρηματοδότηση, τσακίζεται κάθε έννοια δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα του Πανεπιστημίου με αποτέλεσμα την υποβάθμιση των φοιτητικών παροχών (σίτιση, στέγαση, συγγράμματα, αναλώσιμα), τις ελλείψεις σε προσωπικό, το πέρασμα λειτουργειών του πανεπιστημίου σε εργολαβίες (καθαριότητα, φύλαξη, σίτιση) την υπολειτουργία ολόκληρων τμημάτων κτλ. Στα παραπάνω πλαίσια εντάσσεται η εισαγωγή της έννοιας της ανταποδοτικότητας, στη βάση και ακαδημαϊκών κριτηρίων, στις φοιτητικές παροχές ως ένα τύπος αντίβαρου στην παραπάνω κατεύθυνση. Παράλληλα, αναγνωρίζεται η ιδιωτική εκπαίδευση, καθώς μέσω κατατακτήριων εξετάσεων υπάρχει η δυνατότητα ένταξης σε ΑΕΙ-ΤΕΙ αποφοίτων ΙΕΚ, ενώ πλέον όλα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα έχουν αναγνωρισμένους τίτλους σπουδών. Για κάθε ίδρυμα η αξιοποίηση της κρατικής χρηματοδότησης θα γίνεται στην κατεύθυνση της εμπέδωσης των αναδιαρθρωτικών τομών με μοχλό την αξιολόγηση και παράλληλα την αξιοποίηση των ερευνητικών δομών με ανταποδοτικά κριτήρια. Παράλληλα ο νέος νόμος έρχεται να θεσπίσει ιδρύματα αυτοχρηματοδοτούμενα και αυτόνομα, που θα μπορούν να κινούνται στην αγορά και να προσελκύσει πόρους και επενδυτές. Οι ιδιώτες θα χρηματοδοτούν συγκεκριμένες έδρες και μαθήματα, βρίσκοντας επιπλέον και έναν πιο άμεσο και ευέλικτο τρόπο να μεταβάλλουν και να εξειδικεύσουν τα προγράμματα σπουδών. Την ίδια ώρα σε μια σειρά σχολές, χωρίς να αμφισβητείται ο κυρίαρχος ρόλος του κράτους, εμφανίζονται εταιρίες-χορηγοί με στόχο τον προσανατολισμό της έρευνας στις ανάγκες του κεφαλαίου. Τελευταίο, αλλά καθόλου ασήμαντο, είναι η γενίκευση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, μετακυλώντας το κόστος σπουδών στους φοιτητές, αλλά και κάνοντας ακόμα πιο δύσκολη τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά από τους φοιτητές των φτωχών οικογενειών.

2. Τσάκισμα πτυχίων και εργασιακής προοπτικής, διάσπαση Προγραμμάτων σπουδών, Δια Βίου Μάθηση

Η διάσπαση των προγραμμάτων σπουδών σε κύκλους, η κατάργηση των ενιαίων πτυχίων και η αντικατάστασή τους από τους ατομικούς φακέλους προσόντων, συμβάλλουν στην παραγωγή του σύγχρονου εργαζόμενου που θα εντάσσεται σε ένα συνεχώς υπό αντιδραστική διαμόρφωση κοινωνικό καταμερισμό εργασίας και θα είναι φθηνός, ευέλικτος, εξειδικευμένος, εξατομικευμένος, άμεσα εκμεταλλεύσιμος και αναλώσιμος που δεν θα μπορεί να έχει συλλογικές κατοχυρώσεις και κοινά εργασιακά δικαιώματα. Σ’αυτό συμβάλλει επικουρικά και η κατεύθυνση δημιουργίας προγραμμάτων σπουδών πολλών ταχυτήτων εντείνοντας με αυτό τον τρόπο τον επιχειρούμενο κατακερματισμό της γνώσης και των αποφοίτων. Πράγμα που σημαίνει πως ο νέος απόφοιτος θα βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία ανταγωνισμού, σε ένα διαρκές κυνήγι συλλογής τίτλων σπουδών, προσόντων και πιστωτικών μονάδων μέσα από σεμινάρια, ιδιωτικές σπουδές και προγράμματα δια βίου μάθησης. Όσον αφορά στα Προγράμματα σπουδών φαίνεται πως γενικός κανόνας είναι από τη μία να αφαιρούνται μαθήματα γενικών γνώσεων και από την άλλη να συμπιέζονται μαθήματα κορμού σε μικρότερα εξάμηνα με παράλληλη ανάπτυξη των κατευθύνσεων και να δημιουργούνται διαρκώς όλο και πιο νέα, εξειδικευμένα μεταπτυχιακά, προφανώς επί πληρωμή. Στόχος των αλλαγών είναι η δημιουργία πιο εξειδικευμένων Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών με πολύ συγκεκριμένο εύρος γνωστικού αντικειμένου, εντατικοποίηση του ρυθμού σπουδών, αλλά και άνοιγμα του δρόμου για διάσπαση του ενιαίου κύκλου σπουδών σε κορμό και κατεύθυνση. Όλα αυτά εναρμονίζονται πλήρως με την ριζική αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων (όπου κυριαρχούν οι ατομικές συμβάσεις εργασίας, τα ωράριο-λάστιχο, η ανασφάλιστη φθηνή και ευέλικτη απασχόληση).

     3.  Αυταρχικοποίηση της λειτουργίας των ιδρυμάτων –Χτύπημα στις δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα

Το τελευταίο διάστημα διαφαίνεται μια όλο και μεγαλύτερη αυταρχικοποίηση των δομών του πανεπιστημίου με πολλαπλές περιπτώσεις καταπάτησης του ασύλου, lock out, μη αναγνώριση των αγωνιστικών αποφάσεων των ΓΣ, fast track διαδικασίες των διοικήσεων αντίθετες με τις αποφάσεις των φοιτητών. Ενώ ακόμα μεγαλύτερη, ειδικά το τελευταίο διάστημα φαίνεται να είναι η προσπάθεια εντός και εκτός πανεπιστημίου συκοφάντησης της έννοιας του ασύλου. Ειδικά, τα αστικά ΜΜΕ έχουν εξαπολύσει το τελευταίο διάστημα σφοδρή επίθεση ενάντια στο άσυλο. Στόχος αυτής της τεράστιας επίθεσης είναι η πλήρης εμπέδωση της ήττας και του φόβου του αγώνα από τη νεολαία. Η επίθεση και η καταστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών της νεολαίας  -ειδικά των φοιτητών- εντάσσεται στο γενικότερο κλίμα καταστολής, με στόχο αυτής της επίθεσης να αποτελεί η απονομιμοποίηση και περιστολή της μαχητικής δράσης και της ριζοσπαστικής πρακτικής όσων δυνάμεων αμφισβητούν την υπάρχουσα κατάσταση και αναζητούν απάντηση σε κατεύθυνση σύγκρουσης, σε οποιαδήποτε πτυχή της αστικής επίθεσης, στην καθημερινότητα και το μέλλον της νεολαίας.

Απέναντι σε όλη αυτή τη επίθεση με υλοποιητή την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, να δημιουργήσουμε ένα νέο φοιτητικό κίνημα που θα δίνει συνολική απάντηση και αυτό δεν θα γίνει πάρα μόνο έχοντας ως μέσο τις συλλογικές μας διαδικασίες, τις γενικές συνελεύσεις σε φοιτητικούς συλλόγους, σχολεία, χώρους εργασίας, γειτονιές, παράγοντας πολιτική και πολιτισμό από τα κάτω. Ένα φοιτητικό κίνημα μαχητικό, δυναμικό και δημοκρατικό που θα αγωνιστεί και θα διεκδικήσει ένα άλλο πανεπιστήμιο, μια άλλη προοπτική, μια άλλη κοινωνία. Να παλέψουμε για μόρφωση, δουλειά, ειρήνη, ελευθερίες σύμφωνα με τις δυνατότητες της εποχής.

                       _ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ φοιτητών αρχιτεκτονικής  ΕΑΑΚ