Για το νέο πρόγραμμα σπουδών

Ήδη από το Σεπτέμβρη ετοιμάζεται στη σχολή μας ένα νέο πρόγραμμα σπουδών το οποίο κατά τα λεγόμενα του τμήματος προκύπτει σαν αναγκαιότητα δεδομένων των περικοπών και της υποχρηματοδότησης που επιβάλλονται στα ΑΕΙ από το υπουργείο. Με μια πρώτη ανάγνωση δεν μπορούμε παρά να αναδείξουμε την υποκρισία της συντριπτικής πλειοψηφίας των καθηγητών μας
που όχι μόνο απέχουν συνειδητά από οποιαδήποτε διαδικασία διεκδίκησης και αγώνα (σχεδόν μηδαμινό το ποσοστό συμμετοχής σε απεργίες και κινητοποιήσεις), αλλά τάσσονται ενάντια και επιτίθενται το φοιτητικό κίνημα και τις μορφές αγώνα που αυτό επιλέγει. Ένα φοιτητικό κίνημα που έχει βάλει πια στον πυρήνα του το κοινωνικό ζήτημα και παλεύει όχι μόνο για την ανατροπή του νόμου της Διαμαντοπούλου, αλλά ορθώνει λόγο και ανάστημα απέναντι στην πραγματικότητα του κοινωνικού κανιβαλισμού που θέλουν να μας επιβάλλουν το ελληνικό και ξένο κεφάλαιο, η συγκυβέρνηση των τραπεζιτών, η ΕΕ και το ΔΝΤ. Δεν ξεχνάμε ότι το Σεπτέμβρη εν μέσω φοιτητικών κινητοποιήσεων το κείμενο που υπερψηφίστηκε στη συνέλευση του τμήματος τοποθετούνταν επί της ουσίας ενάντια στις φοιτητικές καταλήψεις και κρατούσε μια εξαιρετικά μετριοπαθή στάση απέναντι στο νόμο.

Ας δούμε όμως τι ακριβώς αφορά αυτό το νέο πρόγραμμα σπουδών που με τέτοια βιασύνη θέλουν να ετοιμάσουν μέχρι τα τέλη του Απρίλη, πάντα σύμφωνα με τις επιταγές του υπουργείου. Γιατί δεν τους κάνει το προηγούμενο πρόγραμμα; Τι αρχές κατοχύρωνε; Αρκεί η δικαιολογία του περιορισμένου προσωπικού για να αλλάξει όλη τη φιλοσοφία του προηγούμενου προγράμματος; Πιστεύουμε βαθιά πως το νέο πρόγραμμα σπουδών αποτελεί ποιοτική τομή και μετάλλαξη της φυσιογνωμίας της σχολής και δεν πρόκειται για απλή αναδιάταξη ή ξεκαθάρισμα των μαθημάτων που θα προσαρμοστούν στα νέα ποσοτικά δεδομένα.

Αυτή την στιγμή η σχολή λειτουργεί με ένα πρόγραμμα σπουδών το οποίο χωρίς κανείς να διατείνεται ότι δεν εμφανίζει προβληματικά σημεία και αδυναμίες έχει και κάποια βασικά στοιχεία τα οποία με εξόφθαλμο τρόπο απουσιάζουν από την πρόταση του νέου προγράμματος. Για αρχή πρόκειται για ένα πρόγραμμα που διαμορφώθηκε με έντονη την συμμετοχή του φοιτητικού συλλόγου. Γιατί άραγε τώρα ο μόνος ρόλος που προορίζεται για το φοιτητικό σύλλογο είναι αυτός του θεατή στην παρουσίαση μιας σχεδόν τελειωμένης πρότασης που θα γίνει την Τρίτη; Μήπως γιατί με αυτό τον τρόπο οι εμπνευστές του νέου προγράμματος θέλουν να πετάξουν απ έξω τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της μεγάλης πλειοψηφίας των φοιτητών; Δεύτερο στοιχείο και εξαιρετικά σημαντικό  είναι ότι το υπάρχον πρόγραμμα σπουδών βασίζεται σε μια σειρά αρχών που του προσδίδουν συνεκτικότητα και μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Που χάθηκε η ενότητα θεωρίας και πράξης, η αρχή της ελευθερίας επιλογής διδάσκοντα διδασκομένου, η σφαιρική σπουδή πάνω σε όλο το εύρος του γνωστικού αντικειμένου; Η οποιαδήποτε συζήτηση επί των αρχών του νέου προγράμματος έλλειπε εκκωφαντικά από την συζήτηση του τμήματος της προηγούμενης εβδομάδας. Μήπως αυτό φανερώνει την πρόθεση για τη δημιουργία ενός προγράμματος χωρίς κανένα συνεκτικό ιστό, με αντικείμενα που περιστρέφονται γύρω από ένα  πολύ περιορισμένο εύρος του γνωστικού αντικειμένου της αρχιτεκτονικής; Η δήλωση “Θέλουμε να βάλουμε στο κέντρο των σπουδών την σύνθεση-σχεδιασμό”, σε συνδυασμό με τις ξεκάθαρες νύξεις για προαπαιτούμενα και αλυσίδες, η εισαγωγή πιστωτικών μονάδων και η ύπαρξη ενός έτους εμβάθυνσης που μάλλον αποκόπτεται από τον κορμό των υπόλοιπων σπουδών είναι εξαιρετικά ενδεικτικές. Με λίγα λόγια μάλλον μιλάμε για ένα πρόγραμμά που δεν προσπαθεί να διορθώσει τα κακώς κείμενα του προηγούμενου , αλλά πρόκειται για μια συνολικά νέα πρόταση, που παίρνει ως δεδομένη την πολιτική διάλυσης της εκπαίδευσης με την υποχρηματοδότηση και τις μειώσεις προσωπικού και έρχεται να εναρμονιστεί με μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική που έχει και όνομα και επώνυμο: Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το περιεχόμενο και το αντικείμενο της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης, όπως και κάθε γνωστικού αντικειμένου, ορίζεται με διατάγματα από την ΕΕ ήδη από τη δεκαετία του '80. Σύμφωνα με  πρόταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που συντάχθηκε τότε διαχωρίζεται σε πρώτη φάση το γνωστικό αντικείμενο του αρχιτέκτονα-πολεοδόμου (architects and town planners) από αυτού του αρχιτέκτονα τοπίου (landscape designers). Το 1985 και πάλι με οδηγία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που διανθίζεται με αντίστοιχες οδηγίες το 1990, το 2005 και εδραιώνεται τελικά με προεδρικό διάταγμα στην Ελλάδα το 2010, το αντικείμενο του αρχιτέκτονα περιορίζεται ακόμα περισσότερο και ο αρχιτέκτονας ορίζεται στενά ως “σχεδιαστής αρχιτεκτονικών δημιουργιών που θα ικανοποιούν συγχρόνως αισθητικές και τεχνικές απαιτήσεις” και η ικανότητά του αυτή αποτελεί τη μόνη διακριτική του ικανότητα. Τα υπόλοιπα γνωστικά πεδία (ιστορία και θεωρία της αρχιτεκτονικής και τέχνης, πολεοδομία, χωροταξία, τοπίο, συντήρηση και αποκατάσταση) ορίζονται ως προσήκουσες γνώσεις ή απλά ως αναγκαίες ικανότητες κατανόησης. Είναι προφανές ότι ο παραπάνω κατακερματισμός διαρυγνύει στη ρίζα του το ίδιο το γνωστικό αντικείμενο,  μας στερεί την συνολική εποπτία, μειώνει την αξία του πτυχίου, το τι τελικά αυτό πιστοποιεί, τι επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα κατοχυρώνει και άρα με τι όρους θα διαπραγματευόμαστε την εργατική μας δύναμη στο πιο μαύρο από ποτέ τοπίο της αγοράς εργασίας. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι τόσο το ότι στο νέο πρόγραμμα τα μαθήματα της Πολεοδομίας περιορίζονται από 48 διδακτικές μονάδες σε 24 πιστωτικές (δηλαδή στο μισο!) όσο και οι δηλώσεις του προέδρου περί ματαιότητας έμφασης σε πολεοδομικά μαθήματα και μαθήματα χωροταξίας, καθότι τα πεδία αυτά καλύπτονται πια από αντίστοιχα εξειδικευμένα στον τομέα τμήματα.(!)

Να λοιπόν πως οι προτάσεις του τμήματος δεν αποτελούν παρθενογένεση αλλά σχηματοποίηση οδηγιών που το φοιτητικό κίνημα από καιρό γνωρίζει και μάχεται για την ανατροπή τους. Μη ξεχνάμε ότι η εφαρμογή της συνθήκης της Μπολόνια χρόνια τώρα μπλοκάρεται από τις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Τώρα όμως στο έδαφος ειδικά που διαμορφώνει η κρίση η εφαρμογή των αρχών που ορίζει η ΕΕ για την εκπαίδευση κρίνεται αναγκαία παρά ποτέ. Αυτό αποδεικνύει ο νέος νόμος πλαίσιο που είναι κομμένος και ραμμένες πάνω στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την εκπαίδευση στην Ελλάδα, αυτό αποδεικνύει και η ντιρεκτίβα της Διαμαντοπούλου, να αλλάξουν όλα τα προγράμματα σπουδών μέχρι τον Απρίλη. Η αλλαγή αυτή στο πρόγραμμα δεν έρχεται σαν κεραυνός εν αιθρία είναι και αυτό ένα βήμα στην εφαρμογή του νόμου και ΄πενα ουσιαστικό βήμα στην συγκρότηση του πανεπιστημίου της μορφωτικής απαξίωσης , των διαλυμένων πτυχίων, των συμφερόντων της αγοράς.

Η συζήτηση για το πρόγραμμα σπουδών όσο και αν μοιάζει σαν ένα ζήτημα που αφορά τις κλειστές πόρτες της αρχιτεκτονικής σχολής δεν είναι έτσι. Έρχεται να δεθεί αναγκαστικά με το νέο πανεπιστήμιο της κρίσης, με το μέλλον που ετοιμάζουν για τη νεολαία και τους εργαζόμενους. Στην Ελλάδα που εδώ και δυο χρόνια βρίσκεται μέσα στη δίνη της πιο βαθιάς παγκόσμιας καπιταλιστικής  κρίσης, η “ανάκαμψη” και η “σωτηρία” περνάει μόνο μέσα από τη διάλυση τόσο των εργασιακών δικαιωμάτων όσο και της εκπαίδευσης . Αυτό φαίνεται άλλωστε μέσα από τα μέτρα που παίρνονται στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες που περιλαμβάνουν μειώσεις μισθών και συντάξεων , διάλυση κάθε δυνατότητας συλλογικής διεκδίκησης και πολλών άλλων που εξαθλιώνουν την εργατική τάξη και υποβαθμίζουν το βιοτικό επίπεδο και καταργούν χρόνια συλλογικών αγώνων και διεκδικήσεων ,για να μπορέσει να βγει το κεφάλαιο από την κρίση του . Τα μέτρα μάλιστα αυτά είναι μόνιμα! Ο ίδιος ο τραπεζίτης-πρωθυπουργός δήλωσε  πρόσφατα πως τα μέτρα αυτά που συμφωνήθηκαν με την ΤΡΟΙΚΑ θα ισχύουν για τουλάχιστον μια οκταετία.

Το κεφάλαιο λοιπόν θέλει να τα περάσει όλα τώρα , να τα περάσει για πάντα. Σε αυτό το πλαίσιο που διαμορφώνεται λοιπόν η κάθε μάχη αν θέλει να έχει προοπτική και δυνατότητα νίκης συνδέεται με τον αγώνα για την αναγκαία ανατροπή της καπιταλιστικής επίθεσης. Η μάχη για το πρόγραμμα σπουδών μας είναι στην ουσία μάχη για τα την παιδεία και την εργασιακή προοπτική των αναγκών μας. Και αυτή περνάει αναγκαστικά μέσα από την ανατροπή του νόμου Διαμαντοπούλου που δίνει τις βασικές κατευθύνσεις  για τη διαμορφώσει του νέου πλήρως επιχειρηματικοποιημένου πανεπιστημίου , περνάει όμως και μέσα από την ουσιαστική ρήξη με την ΕΕ και της οδηγίες της που άλλωστε αποτελούν και τον οδηγό για κάθε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Ελλάδα περνάει όμως και μέσα από την συνολική ανατροπή της επίθεσης που μας επιβάλει να ζούμε με μισθούς πείνας και να μη ζητάμε και πολλά πολλά που κάνει την οποιαδήποτε διεκδίκηση για μόρφωση και δουλειά να μοιάζει πολυτέλεια μπροστά στην αποπληρωμή του χρέους που το ίδιο το κεφάλαιο φόρτωσε στις πλάτες μας, που δεν μας επιτρέπει να οραματιζόμαστε κανένα άλλο μέλλον και προοπτική για τη ζωή μας.

Η διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών για μας δε νοείται να γίνει μέσα από μια κλειστή διαδικασία πέρα και έξω από τις συλλογικές διαδικασίες του φοιτητικού συλλόγου. Μέσα από τη γενική μας συνέλευση πρέπει να διαμορφώσουμε ένα πρόγραμμα που δε θα:

_λαμβάνει ως δεδομένη την υποχρηματοδότηση και τη ραγδαία μείωση του προσωπικού

_τη διάσπαση των γνωστικών αντικειμένων

_ την πλήρη διάλυση των πτυχίων και την αντικατάσταση τους από ατομικούς φακέλους προσόντων

_το σπάσιμο των σπουδών σε κύκλους

_την εισαγωγή αλυσίδων και προαπαιτούμενων

Αντίθετα μάλιστα θα είναι ένα πρόγραμμα που θα στρέφεται στην

-όσο το δυνατόν πιο πολύπλευρη και σφαιρική γνώση του αντικειμένου

-θα συμβάλει στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων και κριτικά σκεπτόμενων προσωπικοτήτων που να μπορούν να ελέγχουν τι μαθαίνουν και τι παράγουν

-δε θα διαχωρίζει τη θεωρία από την πράξη αλλά αντίθετα θα τις ενοποιεί σε μια νέα ποιότητα ικανή να διαμορφώσει δημιουργούς και όχι απλά εξαρτήματα

-θα προσφέρει το χρόνο για την ευρύτερη ενασχόληση με το ίδιο το αντικείμενο και έξω από αυτό, ενάντια στην αλλοτριωτική πραγματικότητα του συνεχούς τρεξίματος.

-θα διασφαλίζει ότι το πτυχίο θα αποτελεί συλλογική κατοχύρωση και μοναδική προϋπόθεση για δουλειά με όλα τα επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα σε αυτό.

Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι η οποιαδήποτε πρόταση για πρόγραμμα σπουδών έχει συγκεκριμένα όρια καθώς μια απελευθερωτική παιδεία δεν μπορεί να αναπνεύσει και να συγκροτηθεί μέσα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Πιστεύουμε όμως ότι μπορούμε να διασφαλίσουμε και να επιβάλλουμε συλλογικά μέσα από τις γενικές μας συνελεύσεις ένα πρόγραμμα που να στοχεύει προς αυτή τη κατεύθυνση και βελτιώνει τη ζωή μας στο σήμερα και το αύριο, παλεύοντας για την ολοκλήρωση αυτής σε μια διαδικασία διαρκούς αγώνα για τη παιδεία, την εργασία και τη ζωή που μας αξίζει έξω από τα δεσμά του καπιταλισμού.