Κείμενο συμβολής του σχήματος για το συντονιστικό ΕΑΑΚ Θεσσαλονίκης 05/11/16

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Με το παρόν κείμενο θα επιχειρήσουμε να συμβάλλουμεστην προγραμματική εμβάθυνση της ΕΑΑΚ, εμπλουτίζοντας την εσωτερική κουβέντα και το πολιτικό περιεχόμενό της.Πρόκειται για μια συζήτηση που εδώ και καιρό πιστεύουμε ότι έπρεπε να είχε ανοίξει στο εσωτερικό της ΕΑΑΚ και με αφορμή το περιστατικό βιασμού στις 02_10 εντός του ΑΠΘ, παίρνουμε την πρωτοβουλία να την ανοίξουμε εμείς προκειμένου στο μέλλον τα ζητήματα του φύλου και της σεξουαλικότητας, καθώς και των συνεπακόλουθων αντιθέσεων που προκύπτουν από αυτά, να αποτελούν οργανικό κομμάτι του περιεχόμενου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς εντός των πανεπιστημίων, της ΕΑΑΚ.

Για το περιστατικό βιασμού εντός του ΑΠΘ

Όπως παρατηρήσαμε όλες/οι, η είδηση για το βιασμό της 23χρονης κοπέλας εντός του ΑΠΘ κυκλοφόρησε περισσότερο ως είδηση-ρατσιστική καταγγελία, βλέπε δημοσίευμα “ΣΟΚ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ βίασαν φοιτήτρια” (λες και η καταγωγή έχει κάποια σημασία) παρά ως είδηση για το βιασμό μιας κοπέλας. Αυτό φαίνεται και από τα σχόλια που ακολούθησαν, τα οποία συνήθως αναφέρονταν με περίσσιο ρατσιστικό μίσος στην “εγκληματική λαίλαπα” που υποτίθεται σπέρνουν πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ λίγο φαίνεται να ενδιαφέρονταν για την ίδια την κοπέλα. Άλλωστε (δυστυχώς) υπάρχουν πάρα πολλές ειδήσεις για βιασμούς που κυκλοφορούν καθημερινά με τη συντριπτική πλειοψηφία των βιαστών να είναι ελληνικής καταγωγής, κάτω από τις οποίες οι “σχολιαστές” τις περισσότερες φορές ξερνάνε σεξιστικό μίσος για την κοπέλα που “δεν ήταν αρκετά προσεκτική”, “φορούσε τα λάθος ρούχα”, “δεν αντιστάθηκε αρκετά” και συνεπώς “τα ΄θελε και τα πάθαινε”.

Η παραπάνω αντιμετώπιση του ζητήματος από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης (κι όχι μόνο) δεν μας προκάλεσε καθόλου εντύπωση. Το πλέον σύνηθες φαινόμενο όταν γίνονται βιασμοί είναι είτε να αποσιωπώνται, είτε να παρουσιάζονται ως λάθος του θύματος (victimblaming), είτε να περνάνε με «ψιλά» γράμματα στους τίτλους των ειδήσεων. Το συγκεκριμένο περιστατικό χρησιμοποιήθηκε από τα ΜΜΕ ξεκάθαρα ρατσιστικά, προκειμένου να στοχοποιήσουν τους πρόσφυγες και για να αναδείξουν για ακόμη μία φορά το άσυλο ως «εστία ανόμιας», εξυπηρετώντας το νέο προφίλ του επιχειρηματικού πανεπιστημίου που εγκαθιδρύεται στις σχολές. Από αυτό το πανηγύρι παραπληροφόρησης δεν έλλειψε προφανώς ούτε η ΔΑΠ, η οποία έσπευσε να βγάλει ανακοίνωση για το περιστατικό στην οποία το μόνο θέμα ήταν η απουσία αστυνόμευσης και το άσυλο.

Αξίζει όμως στο σημείο αυτό να μην κάνουμε μια επιφανειακή ανάλυση για τον τρόπο που χειρίζονται τα ΜΜΕ, η ΔΑΠ (στην προκειμένη) αλλά και η κοινωνία ολόκληρη (πολλές φορές) τα περιστατικά βιασμού, αλλά να δούμε συνολικά την αντιμετώπισή τους και να προσπαθήσουμε να την ερμηνεύσουμε.

Για ποιο λόγο μας αφορούν τα ζητήματα του φύλου και της σεξουαλικότητας στο σήμερα και ποια η σχέση τους με τους βιασμούς.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι ο βιασμός είναι η πιο ακραία μορφή επιβολής και έμφυλης βίας πάνω στο (γυναικείο συνήθως) σώμα και είναι κομμάτι κάθε πατριαρχικής κοινωνίας.

Ακόμη πρέπει να γνωρίζουμε πως το 80% των δραστών, στα περιστατικά βιασμού στην Ελλάδα, είναι ελληνικής καταγωγής. Επίσης, οι δράστες φαίνεται να ανήκουν σε κάθε οικονομική τάξη και ενδεχομένως πλειοψηφικά σε μεσαία και ανώτερα οικονομικά στρώματα. Οι βιαστές λοιπόν δεν έχουν συγκεκριμένη τάξη και φυλή.

Πολλές φορές ο βιασμός πλασάρεται από την κυρίαρχη ρητορική ως ένα περιστατικό άσχετο με τους διαχρονικά κατεστημένους έμφυλους διαχωρισμούς, το σεξισμό κλπ. Μάλιστα, σε μια “δυτική” κοινωνία η υποτιθέμενη ισότητα των δύο φύλων έρχεται να συγκαλύψει τη βαθιά πατριαρχική κοινωνία στην οποία ζούμε και την έμφυλη καταπίεση. Παραγνωρίζεται με αυτό τον τρόπο, η πραγματική αιτία πίσω από κάθε βιασμό, ενώ αντιστρέφεται η πραγματικότητα, μέσα σε μια προσπάθεια ανίχνευσης των αιτιών του βιασμού στην ίδια τη συμπεριφορά του θύματος.

Συνεπώς,το γυναικείο ζήτημα, τα ζητήματα του σεξισμού, της έμφυλης καταπίεσης και της σεξουαλικότητας δεν είναι ζητήματα που έχουν επιλυθεί και σίγουρα δεν πρόκειται να επιλυθούν σε ένα δεύτερο χρόνο μέσω μιας γενικής κι αόριστης επίκλησης σεμια κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση. Αυτό αποδεικνύεται από την καθημερινή όξυνση των περιστατικών έμφυλης βίας (και μάλιστα στις δυτικές χώρες), των τρανσφοβικών και ομοφοβικών επιθέσεων που λαμβάνουν χώρα ακόμη και στα κέντρα των πόλεων. Ακόμη μαρτυράται από την έμφυλη καταπίεση, από τη διαιώνιση των σεξιστικών διαχωριστικών ρόλων του άνδρα και της γυναίκας (που αποδίδονται σε βιολογικά χαρακτηριστικά), τη διαιώνιση της ετεροκανονικότητας κλπ. Για εμάς το φύλο είναι μια κοινωνική κατασκευή, με την έννοια ότι η σωματική διάπλαση, η διαφορά μεταξύ των δύο (κατεστημένων) φύλων στα γεννητικά όργανα, καθώς και στη μυϊκή δύναμη, δε συνεπάγεται καμία βιολογική διαφορά σε επίπεδο συμπεριφοράς. Αντίθετα, οι ρόλοι του «άνδρα» και της «γυναίκας» κατασκευάζονται κοινωνικά, ήδη από τη γέννηση του παιδιού και το μεγάλωμά του (σε όποιο πλαίσιο κι αν γίνεται) και αποδίδονται εφόρου ζωής. Το «γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι» της Σιμόν ντε Μποβουάρ και οι πρωτόλειεςαναλύσεις της για τα ζητήματα φύλου μαρτυρούν ακόμη και σήμερα αυτή την κοινωνική κατασκευή μιας καταπιεστικής για όλα τα φύλα πραγματικότητας.

Με τα παραπάνω προσπαθούμε να περιγράψουμε την πατριαρχία. Η πατριαρχία αποτελεί ένα σύστημα καταπίεσης και εκμετάλλευσης. Είναι ένα σύνολο σχέσεων επιβολής του άνδρα πάνω στη γυναίκα, ένα σύστημα άνισης κατανομής ισχύος και άνισων σχέσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών.Το πατριαρχικό σύστημα ορίζει το καλό, το κακό, το ωραίο, το άσχημο, το επιθυμητό, το ανεπιθύμητο, τον ανδρισμό, τη θηλυκότητα, τις κάθε είδους σχέσεις, με παγιωμένα, απαρχαιωμένα και απολύτως αντροκεντρικά κριτήρια, αποκλείοντας πλήρως τη συμμετοχή και την αναγνώριση των κοινωνικών ομάδων εκτός των λευκών, στρέιτ, αντρών.Η πατριαρχία έχει αποτελέσει κομμάτι και κάθε οικονομικού εκμεταλλευτικού συστήματος (πριν από τον καπιταλισμό στην φεουδαρχία κλπ). Μάλιστα έχει δημιουργήσει και διαφορετικές ταχύτητες εντός της εργατικής τάξης και περεταίρω διάσπαση, με την κατανομή του εργατικού δυναμικού και με βάση τους γυναικείους και τους ανδρικούς ρόλους, οι οποίοι είναι ξεχωριστοί. Ακόμη και στις πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες, ακόμη και στις πιο «πολιτισμένες» (όπως θέλουν να παρουσιάζονται) χώρες του κόσμου η εργατική δύναμη των γυναικών είναι υποτιμημένη, ενώ παράλληλα συνεχίζουν να εργάζονται και στο σπίτι (αμισθή) για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης (δουλειές στο σπίτι, προσφορά περιβάλλοντος ξεκούρασης, αναγκαίο για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης και την απόδοση στη δουλειά).

Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως σε περιόδους κρίσης όλες οι αντιθέσεις του καπιταλισμού οξύνονται. Έτσι όπως μπορεί να βλέπουμε το φαινόμενο του φασισμού να βρίσκεται σε έξαρση σε περιόδους κρίσης, αντίστοιχα και τα ζητήματα του φύλου και της σεξουαλικότητας οξύνονται με αποτέλεσμα να παρατηρούμε σήμερα τα περιστατικά βιασμού ή απόπειρας να αυξάνονται κατακόρυφα και πολλά από αυτά να συμβαίνουν στην ίδια μας την πόλη, και προφανώς πολλά από αυτά να μην τα γνωρίζουμε καν. Οι αντιθέσεις αυτές δεν πρόκειται (προφανώς) να επιλυθούν από μόνες τους, γι’ αυτό χρειάζεται να δούμε τη δική μας συμβολή.

Ο ρόλος και η φυσιογνωμία της ΕΑΑΚ

Απέναντι λοιπόν στην κυρίαρχη ρητορική που σπέρνει το φόβο, αποπροσανατολίζει, στιγματίζει η ΕΑΑΚ πρέπει να κάνει το άλμα και να θέσει πλαίσιο συνθηματολογίας και αιτηματολογίας σχετικά με τους βιασμούς. Πρέπει να δηλώσει πως  η παρουσία μας στο δημόσιο χώρο είναι αδιαπραγμάτευτη, πως κανένα θύμα δε φταίει για το βιασμό, το «όχι» σημαίνει πάντα «όχι» ακόμα και όταν δεν μπορεί να ειπωθεί. Να δηλώσουμε ρητά πως δεν πρόκειται να φοράμε ό,τι ο καθωσπρεπισμός τους και οι δήθεν “ηθικοί” κώδικες (οι οποίοι έχουν αναφορά μόνο στις γυναίκες) θέλουν να μας επιβάλλουν, γιατί ξέρουμε πολύ καλά ότι δε φταίνε ούτε τα ρούχα, ούτε ο τρόπος ζωής για ένα βιασμό. “Ο δρόμος και η νύχτα μας ανήκουν” (όπως δηλώνουν κι οι διαδηλώτριες στη Zaragoza), δεν πρόκειται να αποδεχτούμε το στιγματισμό των σεξιστικών χαρακτηρισμών της “τσούλας” και της “πουτάνας” και δε θα φοβόμαστε να κυκλοφορήσουμε χωρίς “συνοδεία”.

Πρέπει εδώ και τώρα να διεκδικήσουμε την παροχή κάθε φύσεως βοήθειας (ψυχολογικής, ιατρικής κλπ) στα θύματα του βιασμού, ενώ θα πρέπει να δοθεί ένα τέλος στους έμφυλους διαχωρισμούς μέσα στην εκπαίδευση, στην εγκόλπωση της παιδείας γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα εντός της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στο σπάσιμο της ετεροκανονικότητας και των κατεστημένων προτύπων έμφυλων συμπεριφορών. Ακόμη να απαιτούμε να μην υπάρχει κανένας σεξιστικός διαχωρισμός σε χώρους δουλειάς και εκπαίδευσης συνολικότερα.

Όμως ούτε κι αυτά αρκούν και δεν μπορούν να αποτελέσουν συνολική λύση. Προφανώς τα παραπάνω είναι μάχες ανοιχτές που πρέπει να δοθούν και να δίνονται καθημερινά, όμως χρειάζεται πιο συνολικός αγώνας. Από τον πρόσφατο νικηφόρο αγώνα των γυναικών στην Πολωνία ενάντια στην καθολική απαγόρευση των αμβλώσεων μέχρι τις μαχητικές κινητοποιήσεις ενάντια στους βιασμούς σε Αργεντινή και Σαραγόσα (Zaragoza), αλλά και το γυναικείο αγώνα ενάντια στην ανισότητα στους μισθούς στην Ισλανδία οι δικοί μας αγώνες είναι οι μόνοι που μπορούν να δώσουν πραγματική απάντηση απέναντι σε κάθε μορφή έμφυλης καταπίεσης. Ο αγώνας ενάντια στο σεξισμό, στην κουλτούρα του βιασμού*, ο αγώνας τελικά για την καταστροφή της πατριαρχίας είναι εκείνος που δίνει απάντηση στους καθημερινούς βιασμούς, στην έμφυλη βία, στους έμφυλους διαχωρισμούς, στην έμφυλη καταπίεση. Όμως σε ένα εκμεταλλευτικό πλαίσιο δε θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική απελευθέρωση. Αυτό σημαίνει πως ο αγώνας ενάντια στην πατριαρχία πρέπει να είναι και μάχη για την άρση κάθε εκμετάλλευσης και καταπίεσης, δηλαδή να είναι και αντικαπιταλιστικός αγώνας. Γιατί ένα σύστημα που προσπαθεί συνεχώς να διασπά την εργατική τάξη, να υποτιμά την εργατική δύναμη, να δημιουργεί στην ουσία διαφορετικές ταχύτητες ανθρώπων, δε θα μπορούσε να επιτρέψει την καταστροφή της έμφυλης καταπίεσης. Αρκεί μόνο να αναλογιστούμε πως το trafficking αποτελεί σήμερα μία από τις πιο κερδοφόρες “βιομηχανίες” του καπιταλισμού, ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο σωμάτων.

Για εμάς, όλα τα παραπάνω αφορούν την ΕΑΑΚ και πρέπει να έχει λόγο πάνω σε αυτά. Όλες και όλοι οργιζόμαστε όταν ακούμε ότι έγινε ένας βιασμός, όμως πρέπει να παραδεχτούμε πως σαν κομμάτι της αντικαπιταλιστικής αριστεράς εντός των πανεπιστημίων δεν έχουμε κάνει τίποτα για αυτό. Ειδικά μετά το συγκεκριμένο περιστατικό που συνέβη και μέσα στα πανεπιστήμια η απουσία παρέμβασης της ΕΑΑΚ αποδεικνύει ακριβώς αυτό το μεγάλο και σημαντικό έλλειμά σε περιεχόμενο. Θεωρούμε πως οι αγώνες ενάντια στην έμφυλη καταπίεση και βία είναι πολύ σημαντικοί και πρέπει να μπορεί και η ΕΑΑΚ να τους σηκώνει. Ακόμη πρέπει να ξεπεράσει το παρελθόν της και την απαρχαιωμένη παλαιοΕΑΑΚίτικη λογική σύμφωνα με την οποία τέτοια ζητήματα όχι απλώς υποτιμούνται αλλά πολλές φορές χλευάζονται, ενώ η χρήση σεξιστικού λόγου, η αδιαφορία για τα συναισθήματα που αυτός μπορεί να προκαλεί και για τις ανισότητες που μπορεί να διαιωνίζει απενοχοποιούνται και γίνονται κομμάτι ενός (τουλάχιστον) κακόγουστου αστείου. Σήμερα περισσότερο από ποτέ πρέπει να επικοινωνήσουμε όχι απλά με τις ανάγκες του πληττόμενου υποκειμένου, αλλά και με τις επιθυμίες του, πρέπει να μπορούμε να παρέμβουμε επί παντός επιστητού και να μησφυρίζουμε αδιάφορα όταν ένα ζήτημα μας φέρνει σε αμηχανία, αντίθετα να κοιτάμε κατάματα τις ίδιες μας τις ελλείψεις.Η ΕΑΑΚ σήμερα πρέπει να μπορέσει να αλληλεπιδράσει και με αυτούς τους προβληματισμούς του υποκειμένου. Πρέπει να μπορέσει να απαντήσει στο φόβο που μαθαίνουν κάθε γυναίκα να αισθάνεται και να μπορέσει να βγάλει τα ζητήματα αυτά από την αφάνεια των καθημερινών σκέψεων στην επιφάνεια και της καθημερινής της παρέμβασης.

Ελπίζουμε το κείμενο αυτό και κυρίως οι προβληματισμοί που θέτει να αγκαλιαστούν από το αμφιθέατρο και το αμέσως επόμενο διάστημα να προσπαθήσουμε να επανορθώσουμε για την αδικαιολόγητη απουσία μας από τις παραπάνω εξελίξεις. Θεωρούμε ότι η ΕΑΑΚ πρέπει να αναλάβει άμεση δράση, να βγάλει κείμενο και να έχει κεντρική παρέμβαση και για το συγκεκριμένο περιστατικό που έγινε στο χώρο δραστηριοποίησής της, αλλά και συνολικά για το ζήτημα των βιασμών. Μάλιστα αυτό πρέπει να συνδέεται (πέρα από το κομμάτι της καταγγελίας) και με μια αιτηματολογία, όπως περιγράφεται παραπάνω.Επιπλέον, κάθε φορά που περνάει από το μυαλό μας η σκέψη πως «αυτά είναι δευτερεύοντα, δεν έχουμε χρόνο να ασχοληθούμε με αυτά», καλό είναι να αναλογιζόμαστε πως η κοινωνία που σιωπά μπροστά σε ένα βιασμό, είναι συνένοχη για τον επόμενο, καθώς επίσης το γεγονός ότι οι περισσότεροι βιαστές μένουν ατιμώρητοι. Για εμάς όμως το ζήτημα του βιασμού δεν πρέπει να πιάνεται αποκομμένο (όπως αναφέρουμε και παραπάνω)από τους διαχρονικά κατεστημένους έμφυλους διαχωρισμούς, δηλαδή το φύλο, τη σεξουαλικότητα, το σεξισμό, την πατριαρχία.

Μια συζήτηση που γίνεται από την αρχή των χρόνων της ΕΑΑΚ για τη φυσιογνωμία αφήνει συνεχώς απέξω το ζήτημα του υπαρκτού σεξισμού, της πατριαρχίας, της ομοφοβίας. Για εμάς στη φυσογνωμία της ΕΑΑΚ πρέπει να είναι ο αντισεξισμός, η πάλη ενάντια στην ομοφοβία, την ετεροκανονκότητα, την κουλτούρα του βιασμού κι εν τέλει η πάλη για την καταστροφή της πατριαρχίας και του καπιταλισμού. Κομμάτι του κειμένου, ή σε κάθε περίπτωση το πνεύμα του θεωρούμε ότι πρέπει να αποτελεί και κομμάτι της προγραμματικής διακήρυξης της ΕΑΑΚ, η οποία θα πρέπει πραγματικά να μας ενοποιήσει σε ανώτερο τόσο πολιτικό, όσο και σε επίπεδο πολιτισμού και κουλτούρας.

*Πρόκειται για την κουλτούρα μέσα στην οποία η σεξουαλική βία απενοχοποιείται με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Τα συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία αποδίδονται “βιολογικά” σε άνδρες και γυναίκες, σεξουαλική αντικειμενικοποίηση, έρχονται να δικαιολογήσουν το βιασμό, καθώς η γυναίκα οφείλει να υποτάσσεται, ν­α βρίσκεται πάντα σε ασθενή θέση, να ακολουθεί συγκεκριμένους ηθικούς κώδικες συμπεριφοράς, ενώ ο άνδρας παρουσιάζεται με εγγενείς τάσεις βίας, οι οποίες κανονικοποιούνται και πηγαίνουν πλάι πλάι με το “ματσό” προφίλ του “ανδρισμού. Ακόμη, στο πλαίσιο αυτής της κουλτούρας, το βάρος για την αποφυγή του βιασμού πέφτει στο θύμα και στη συμπεριφορά του.

ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΔΕΧΟΥΜΕΝΟΙ

ΟΙ ΒΙΑΣΤΕΣ ΟΧΙ

ΔΕ ΣΥΝΑΙΝΟΥΜΕ, ΔΕ ΣΙΩΠΟΥΜΕ

Καμία ανοχή στην κουλτούρα του βιασμού

και στο σεξισμό